یاداشت حسین روحی
بعد از انتشار گزارش روزنامه اعتماد با عنوان ” رکورد ۱۰ ساله چاپ پول شکست” که در بخشی از آن آمده بود : سهم «پول» از نقدینگی در پایان تابستان امسال به حدود ۲۳ درصد رسیده است. این بالاترین رقمی است که طی یک دهه اخیر رقم خورده است. اتفاقی هشدارآمیز که در ۶ ماه دوم سال اثرات خود را در تورمهای بالا بروز خواهد داد. پایگاه اطلاعرسانی دولت این گزارش را تکذیب کرد و نوشت : ” طبق شاخص های اقتصادی و با توجه به تعدیل نسبی آثار پولی و تورمی اجرای طرح مردمیسازی یارانهها، روند سهم پول از نقدینگی کنترل شده و روند کاهشی دارد؛ سهم اسکناس و مسکوک در دست اشخاص از نقدینگی نیز نزولی بوده و در شهریورماه ۱۴۰۱ به پایین ترین سطح خود در ده سال اخیر (معادل ۱.۶درصد) رسیده است.”
یک روزنامه مدعی است که چاپ پول رکورد ده ساله را شکسته و نقدینگی، افزایش ۲۳درصدی داشته و دولت مدعی است کاهش نقدینگی به پایین ترین حد خود در ۱۰سال اخیر رسیده است .
اما به زبان ساده و مبتنی بر آمار بانک مرکزی چه اتفاقی افتاده است ؟ تورم چیست ؟ نقدینگی به چه معناست ؟ آثار مخرب نقدینگی بر تورم چیست ؟ اینها سئوالاتی است که در این مجال به آن پرداخته می شود .
تورم Inflation از نظر علم اقتصاد به معنای افزایش سطح عمومی قیمت ها در طول یک زمان مشخص است. افزایش دائم و بی رویه سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات که در نهایت باعث کاهش قدرت خرید و نابسامانی اقتصادی میشود.بر اساس نظر کارشناسان خلق مداوم پول جدید و رشد مستمر نقدینگی، دو ریشه اصلی تورم مزمن و بیثباتی اقتصاد هستند . آنهم اقتصاد بیمار کشور ما که مبتنی بر درآمدهای نفتی است وتشدید گسترده تحریم های غرب و بویژه آمریکا ، قیمت گذاری دستوری، کاهش ارزش پول ملی، افزایش نرخ تورم ، فرار سرمایه و رانت، بر شدت و حدت بیماریش افزوده است .
نقدینگی پولهای نقدی است که نه در دست سیستم بانکی قرار دارد و نه در خدمت تولید است. در واقع هر دارایی که بشوددر کمترین زمان ممکن بدون تغییر در ارزش اصلی آن به وجه نقد تبدیل گردد به مفهوم نقدینگی نزدیکتر خواهد بود. به جمع پول و شبه پول، نقدینگی گفته میشود. منظور از نقدینگی پول، مجموع اسکناس و سکههای فلزی در دست مردم به علاوه سپردههای دیداری و سپردههایی است که قابل چک کشیدن هستند. شبه پول به داراییهایی گفته میشود که مستقیما قابل نقد شدن نیستند اما میتوان آنها را به صورت نقد یا سپردههای قابل چک کشیدن درآورد و تبدیل کرد.
براساس آمار بانک مرکزی، حجم نقدینگی در سال ۱۳۵۷ حدود ۲۵۸ هزار میلیارد تومان بود که این رقم در پایان مهرماه سال ۱۴۰۱ معادل ۵هزار و۶۷۶هزار میلیاردتومان یعنی رسیدن به مرز ۵۷۰۰هزار میلیارد تومانی را به زودی تجربه می کند .یعنی رشد نقدینکی حدود ۲۲برابر شده است .
افزایش بدهی بانک ها و موسسات غیر دولتی به بانک مرکزی، ناترازی بودجهای و مالی که منجر به کسری بودجه می شود ، استقراض دولت از بانک مرکزی ، دارایی فریز و منجمد بانکها از جمله مواردی است که به رشد نقدینگی می انجامد . رشد نقدینگی با سرعتی بیش از رشد ظرفیتهای واقعی تولید در اقتصاد، زمینه تورم مزمن را در اقتصاد ایران فراهم کرده است. وقتی نقدینگی در اقتصاد افزایش یابد رابطه میان
عرضه و تقاضا به هم میخورد و این یکی از مهمترین معضلات رشد سرسامآور نقدینگی در جامعه است. برهم خوردن ریتم عرضه و تقاضا در شرایطی که اقتصاد با چالشهای بسیاری مواجه است منجربه گرانی کالاها خواهد شد.چون که سرمایه ها و نقدینگی وارد چرخه تولید نمی شود و در بازارهای سوداگری گردش می یابد رشد آن در اقتصاد اثر منفی دارد و در قالب تورم نمود پیدا می کند.
با این اوصاف چه آنکه روزنامه اعتماد به خطرات رشد فزآینده نقدینگی در کشور و خلق پول اشاره کرده و چه آنکه دولتمردان درصدد تکذیب و تطهیر آمار برآیند ،اقتصاد ایران روزهای خوشی را سپری نمی کند و بازار و سفره های مردم بخوبی وضعیت را تحلیل می کند . ادامه این روند قطع به یقین اقتصاد ایران را ورشکسته خواهد کرد مگر آنکه کنترل و هدایت نقدینگی، کندکردن روند رشد تورم و کاهش تدریجی آن، اصلاح نظام بانکی و تبدیل شبکه بانکی به موتور محرکه اشتغال و تولید و ساماندهی بازار ارز با سیاست های اصولی دنبال شود . البته جلب اعتماد عمومی ، مبارزه با فساد و اصلاح سیاست های اقتصادی برای برون رفت از این وضعیت حیاتی است .
https://tejaratjonoubonline.ir/?p=18218