«نجمه شمس الدینی»

درحالی که بیماران و همراهان آن‌ها با درد و رنج بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، توجیهات و پنهان کاری‌های متولیان بهداشت و درمان به درد مضاعف تبدیل شده است. اوایل بهمن‌ماه، عمه‌ام بخاطر افزایش میزان قند در بیمارستان علی ابن ابیطالب رودان بستری شد.

پزشک معالج معتقد بود باید شرایط تحت کنترل باشد. بلافاصله پس از بستری به منظور تزریق داروهای تجویز شده با نبود سرم نرمال سالین نمکی روبرو شدیم. یک شبانه روز پیگیر تهیه آن بودیم متاسفانه در رودان این سرم یافت نشد و در نهایت با تقلای زیاد در مرکز  استان موفق به تهیه فقط یک سرم ۵۰۰ سی سی شدیم. بیمار در شرایط حاد بود و امکان تزریق برخی داروها با هدف کنترل عفونت ناحیه گوش وجود نداشت. پس از تهیه سرم وقتی به پرستار بخش تحویل شد. اصرار کرد که بیمار بدحال داریم و اگر ممکن است یک عدد سرم دیگر برای بیمار بدحال که احتمالا همراه وی موفق به تهیه سرم نشده بود، اختصاص یابد.

وقتی شرایط را اینگونه دیدم به پرستار گفتم که سرم را بین این دو بیمار تقسیم کند تا او هم جانش در خطر نباشد. چند روز قبل از این اتفاق برادرم که در مدرسه دچار سرماخوردگی شده بود را به درمانگاه بردیم پزشک برایش آزیترومایسین ۲۰۰ تجویز کرد، داروخانه درمانگاه، داروخانه بیمارستان و داروخانه‌های موجود سطح شهر رودان را برای یافتن دارو پشت سر گذاشتیم اما این دارو هم یافت نشد. تصمیم گرفتم از داروخانه‌ها، بخش‌های بستری،  تزریقات، خانه بهداشت‌ها و مراکز درمانی روستایی موضوع را پیگیری کنم. برای یک درمانگاه که روزانه بیش از ۵۰۰ مراجعه کننده داشته فقط ۴۴ عدد سرم تحویل شده بود که عمدتا قندی نمکی بوده است.

درحالی که از این ۵۰۰ مراجعه کننده حداقل بیش از ۱۰۰ نفر نیاز به سرم داشته باشند ۵۶ درصد بیماران نیازمند سرم با مشکل روبرو خواهند شد. حال تصور بفرمایید این ۴۴ سرم تحویلی برای سه روز تا یک هفته مرکز درمانی تحویل شود. بهورزی می‌گفت: برای مرکز درمانی روستای ما فقط ۲ عدد سرم تحویل شده درحالیکه این مرکز در مسیر جاده اصلی بین شهری واقع شده و معمولا علاوه بر بیماران عادی، مصدومان تصادفات هم مراجعه دارند. بانویی از مراجعه‌اش به یک درمانگاه و بدحالی فرزندش می‌گفت: «فرزند خردسالم به شدت تب داشت و هرلحظه نگران بودم که تشنج کند. بعد از پذیرش و پرداخت هزینه ویزیت پزشک داروها را تجویز کرد اما حتی یک قلم داروهای تجویزی یافت نشد. عصبی بودم در شرایطی که فرزندم از تب می‌سوخت به پزشک اعتراض کرده و گفتم وقتی دارو ندارید چرا پذیرش می‌کنید؟ چرا از مردم پول ویزیت می‌گیرید؟ انصافاً مردم مستاصل و سردرگم هستند «این دارو را نداریم؛ از داروخانه‌های دیگر پیگیری کنید» به جمله پرتکرار تبدیل شده است. ولی متولیان به جای شفافیت در بیان حقایق به دنبال توجیه هستند.

ادعای متولیان بهداشت و درمان

وزیر بهداشت ۲۲ فروردین به خبرنگار صدا و سیما گفت: مشکلی برای تامین دارو نداریم. از داروهای داخلی حمایت می‌کنیم. تقریبا ۹۰ درصد داروها در کشور، ایرانی هستند. و مجلس برای داروهای خاص وارداتی، اعتبارات لازم را دیده است. مهرماه ۱۴۰۱ در جریان بازدید از ایستگاه‌های سلامت و پایگاه‌های اورژانس ۱۱۵ اطراف و داخل حرم مطهر رضوی، گفت: نه تنها هیچگونه کمبودی در بحث سرم و دارو نداریم، بلکه اضافه‌تر از میزان پیش‌بینی شده ذخیره داریم. آذرماه ۱۴۰۱ بهرام عین اللهی در پاسخ به دبیر انجمن حمایت از بیماران تالاسمی از فوت ۶۳۳ بیمار به دلیل کمبود دارو خبرداده بود خاطرنشان کرد: اکنون ۹ هزار و ۶۰۰ قلم دارو در داروخانه‌ها داریم و داروخانه‌ها مملو از دارو هستند.

دکتر غلامعلی جاودان سرپرست دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان مانند آقای وزیر در نشست خبری مردم را عامل کمبود دارو معرفی کرد و گفت: در گذشته در درمان بیماری‌ها، خانواده‌ها حداقل مصرف دارو را داشتند، اما اکنون هر شخصی با کوچک ترین علائمی که دارد به سوی مصرف داروهای مختلف به مقدار زیاد روی می آورد که این موضوع نیاز به مدیریت دارد. آنتی بیوتیک‌ها همگی عوارض جانبی دارند به همین دلیل به هیچ‌وجه مصرف بدون تجویز پزشک و بی رویه آن توصیه نمی‌شود و در جامعه نیاز به سواد سلامت است و مردم باید مصرف منطقی دارو را جدی بگیرند.

ماجرای کمبود دارو و کتمان متولیان

فتح الله توسلی نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ در مجلس شورای اسلامی با طرح سئوال از وزیر که منجر به اعطای کارت زرد به او شد گفت: از اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ هشدار داده شد که کارگروه سیاست گذاری و تخصیص ارز ترجیحی به وظایف خود عمل نکرده و تعامل لازم بین سازمان غذا و دارو و بانک مرکزی نیست. اما وزارت بهداشت به این هشدار توجه نکرد.

کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در گزارش آبان‌ماه خود این موضوع را متذکر شد. امروز با کمبود ۳۵۰ دارو که ۹۰ مورد آن پرمصرف است به ویژه در مناطق محروم مواجه هستیم. کشوری که در منطقه حرف اول را می‌زند آیا باید در تهیه سرم با مشکل مواجه شود؟ مگر سرم چه چیز خاصی است که مردم باید داروخانه‌های متعددی را برای یافتن آن زیرپا بگذارند.

دستگاه عریض و طویل وزارت بهداشت پیش‌بینی لازم را برای تامین نیازهای اولیه در حوزه دارو نداشت. پاسخ‌های وزیر نمایندگان را قانع نکرد و عین اللهی کارت زرد گرفت. همان روز رئیس کمیته غذا و دارو مجلس نیز از طرح استیضاح وزیر بهداشت و درمان خبر داد و از این گفت که بیش از ۶۰ نماینده طرح استیضاح را امضا کرده‌اند. ‌مشکلات دارو آنقدر حاد بود که مهرماه امسال علاوه بر توافق با تولید کنندگان، به فکر واردات دارو افتادند و این واردات نیز به شکل مناسبی انجام نشد، چرا که‌ بخشی از داروهای وارداتی مشکل کیفی داشتند و از بازار جمع آوری شدند.

محمد پیکان‌پور مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در سومین جلسه شورای منطقه هفت کشوری در اصفهان گفت: در صورتی که نقدینگی مورد نیاز صنعت دارو به سرعت تامین نشود، ممکن است در بهمن ماه با مشکل تامین دارو مواجه شویم. دبیر انجمن علمی داروسازان ایران و مشاور عالی رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی گفت: کمبود آنتی‌بیوتیک نسبت به ۲ ماه پیش بهتر شده، اما برخی داروهای دیگر همچنان کمیاب هستند و اگر از صنعت داروسازی حمایت نشود، ممکن است طی ۳ تا ۶ ماه آینده دچار بحران جدی شویم. درواقع از ۲۲ تیر امسال که ارز ۴۲۰۰ تومانی از دارو حذف و ارز نیمایی جایگزین آن شد، سازمان غذا و دارو وعده داد که تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد قیمت دارو افزایش پیدا می‌کند و دولت زیان ناشی از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را با کالابرگ‌های الکترونیکی برای مصرف‌کنندگان جبران خواهد کرد.

پس از اجرای این طرح، قیمت مواد اولیه دارو تا ۵ برابر افزایش یافت که همین موضوع بر قیمت نهایی آن نیز تاثیرگذار بود و بازار دارو و جیب مردم را ملتهب کرد. حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی علاوه بر اینکه قیمت داروهای وارداتی را چندین برابر کرد، بسیاری از شهروندان را مجبور کرد که به سمت داروهای مشابه ایرانی بروند. این اتفاقات منجر به کاهش تولید انواع دارو در کارخانه‌ها شد. به طوری که تابستان امسال شاهد کمبود سرم و از ابتدای پاییز تاکنون شاهد کمبود آنتی‌بیوتیک و سایر داروها در سراسر کشورکارشناسان معتقد بودند اگر همه این تدابیر به موقع در نظر گرفته شده بود، کشور دچار بحران کم سابقه کمبود دارو نمی‌شد. مردم بخوبی شرایط را درک می‌کنند درصورتی که متولیان شفاف حقایق را بازگو کنند. کتمان مشکلات یا مقصر جلوه دادن مردم هیچ دردی را دوا نمی‌کند.