یادداشت از مارال زمانی راد

جهاني شدن فرآيندي است که امروزه تمامي ابعاد شهرها را تحت تاثير مثبت و منفي خود قرار داده است و در کنار تغيير نقش شهرها و گسترش روابط ميان شهرها و تغيير در سيستم مديريتي آن‌ها، سبب افزايش نابرابري هاي اجتماعي و گسترش رقابت ميان شهرها شده است. امروزه دانش يک مزيت رقابتي پايدار براي شهرها در جهت رقابت با ساير شهرها محسوب مي‌شود و به همين منظور سيستم مديريت شهري، توسعه شهر را بر اساس نيروهاي خلاق و نوآور قرار مي‌دهد. توسعه شهر بر مبناي نيروهاي خلاق و نوآور، توسعه شهري دانش بنيان ناميده مي‌شود و خروجي اين مدل، شهرِ دانش است. شهرِ دانش يک عنصر براي توسعه اقتصاد منطقه‌اي است.

در قرن حاضر رويکرد جديد توسعه شهري مبتني بر دانش با هدف توليد يک شهر طراحي شده است و تلاشش بر اين است که بر چهار جنبه ي کليدي و متمايز توسعه يعني: اقتصادي، محيطي، سازماني و اجتماعي- فرهنگي تمرکز يکپارچه داشته باشد. هدف اين رويکرد رفاه اقتصادي، پايداري زيست محيطي، صلاحيت سازمان هاي محلي و مکان هاي اجتماعي مناسب در شهرها است. توسعه شهري مبتني بر دانش در کارهاي تجربي تأکيد بر ارتباط ميان سرمايه‌ي انساني، رشد اقتصادي و توسعه ي شهري دارد و نقطه ي مشترک همگي اين است که کليد رشد اقتصادي منطقه در تمرکز افراد تحصيل کرده و کارآمد به عنوان کارکنان دانش است. بنابراين، سياست گذاران به طور فزاينده اي نگران جذب و حفظ کارکنان دانش در شهرهايشان هستند.

نقش برنامه ريزي شهري در جذب و حفظ سرمايه انساني در شهرها از طريق تدوين چندين استراتژي و سياست شهري در ايجاد شرايط مناسب، اجتناب ناپذير است. در نتيجه، تهيه فضاي با کيفيت براي کارکنان دانش، بخش مهمي از توسعه شهري مبتني بر دانش خواهد بود. در حال حاضر رويکرد هر شهر متفاوت است و در اکثر موارد ، استراتژي هاي شهر دانش را نمي توان به عنوان يکپارچه درنظر گرفت، چرا که اين شهرها تنها براساس راهکارها و روش هاي خاص براي تعريف و تدوين استراتژي هاي آنها بوده است

يکي از سياست هاي مهم برنامه ريزي کاربري اراضي شهري، ايجاد مناطق خلاق جهت حفظ و حمايت دانشمندان و متخصصان و افراد ماهر است که با به کارگيري دانش و خلاقيت خود جامعه اي دانش محور را هدايت کنند. اين طبقه‌ي خلاق که سرمايه ي انساني اين مناطق محسوب مي شوند با حضور و فعاليت خود موجب پويايي فضاي اجتماعي و اقتصادي جامعهمي‌شود.

در استان هرمزگان پارک علم و فناوري به منظور ايجاد زير ساخت هاي مناسب در راستاي توسعه علم و فناوري و تجاري سازي دستاوردهاي پژوهشي دانش آموختگان استان و ايجاد شبکه فناوري بين صنعت و دانشگاه از طريق ارائه خدمات متناسب در هر حوزه سال 1390 شکل گرفت و در حال حاضر در مرکز استان هرمزگان، شهر بندرعباس، 13 شرکت دانش بنيان و 42 واحد فناور مرکز رشد واحدهاي فناوري به ثبت رسيده اند که 15 واحد آن شرکت هاي رشديافته هستند. با توجه به موقعيت استراتژيک استان هرمزگان در منطقه و کشور، آنطور که بايد نتوانسته است سرمايه ي انساني را جذب و نگهداري کند که از مشکلات اساسي آن مي توان به محل استقرار، خدمات رساني، زيرساخت ، تخصيص بودجه استاني و مديريت يکپارچه اشاره کرد. شهر بندرعباس به نوعي دروازه ي ورودي تجارت و تکنولوژي به ايران محسوب مي شود. همچنين اين شهر بزرگترين شهر بندري است که شرکت هاي دانش بنيان در آن مستقر هستند و جمعيت پذيري آن (افراد تحصيلکرده) بالا است. با توجه به اين موارد پيش يني مي شود  شهر بندرعباس پتانسيل تبديل شدن به شهر دانش را دارد.

با توجه به اينکه پارک‌هاي علم و فناوري، پلي ميان دانشگاه و صنعت است و بهترين مکان براي رشد و توسعه فناوري است، در نظر گرفتن مکان يا مکان‌هايي مناسب در شهر بندرعباس که با دانشگاه بتواند رابطه نزديک داشته باشد و پتانسيل جانمايي کاربري هاي مناسب شهري شامل تمامي خدمات را داشته باشد، الزامي است. به صورتي که اين مکان يا مکان ها توانايي جذب و نگهداري کارکنان دانش را داشته باشد.

این مطلب در شماره 48 مجله تجارت جنوب به چاپ رسیده است.