غلامعباس شمس الديني

تجارت جنوب

 قصه تلخ مرگ هموطنان بر اثر سوءمصرف مشروبات الکلي دست ساز هر ازگاهي در نقطه اي از کشور بر صدر اخبار مي نشيند . اخباري تکان دهنده که ضرورت دارد به طور جدي به بررسي علل و عوامل اين اتفاقات پرداخته شود. سوء مصرف کنندگان بايد بدانند عاقبت اين مستي ، نيستي و هم آغوش شدن با مرگ و نابينايي و عوارض جدي جسمي و رواني است .  به‌منش دبير ستاد مرکزي اطلاع رساني داروها و سموم معتقد است هرچند آمار دقيقي از موارد فوتي ناشي از مصرف الکل وجود ندارد اما سالانه حدود 100 فوت ناشي از مصرف مشروبات الکلي در کشور ما رخ مي‌دهد. و از مجموع يکصد هزار مراجعه کننده به بيمارستانهاي تخصصي مسموميت (سال1395) 2تا 4درصد ناشي از الکل گزارش شده است. به معناي واضحتر 2تا 4هزار نفر از مسمومان مراجعه کننده به اين بيمارستانها مسموميت الکل داشته اند . هرچند با نگاهي به آمار و ارقام مي توان دريافت که از نظر شيوع مصرف ايران با 2/2رتبه 166جهان را داراست اما از نظر حجم مصرف رتبه نوزدهم دنيا را داريم يعني هرمصرف کننده  در سال 25ليتر مشروبات الکلي مصرف مي کند تنها کشورهايي مثل چاد،امارات ،گامبيا ، تاجيکستان،مالي ، نپال ،هند ، کلمبيا ،کره جنوبي و شمالي ، مولداوي ،قزاقستان حجم مصرف بيشتري نسبت به مصرف کنندگان ايراني دارند.اواخرشهريورماه سال 1397خبر ناگهاني مسموميت دهها نفر دربندرعباس ، البرز ، فارس ، خراسان شمالي دوباره خبرساز شد . دکتر محمدهادي ايازي معاون اجتماعي وزارت بهداشت، در مراسم رونمايي‌ از تست‌هاي جديد مواد مخدر و الکل اظهارکرده : در يک ماه اخير 460 مورد مسموميت ناشي از الکل در کشور داشتيم که منجر به مرگ 42 نفر شد. وي با بيان اينکه  170 نفر نيز کليه‌هاي خود را از دست دادند و بايد دياليز شوند، گفت:  16 نفر از مصرف کنندگان نيز نابينا شدند. شايد کانون اين خبر بندرعباس بود که قريب 270نفر را روانه بيمارستان کرد و23 نفر را به کام مرگ کشاند .والبته  بدليل وخامت حال برخي مراجعان بايد منتظر خبرهاي ناگوار ديگر مبني بر افزايش فوتي ها باشيم . (268مراجعه کننده ، ده نفر زن،132نفر دياليز شده ،يک نفر نابينا ، ويکنفر بدحال ) مضاف بر اينکه هزينه هاي هنگفت درماني و عوارضات جسمي و روحي که به مسمومين و خانواده هاي آنها وارد مي شود ، خساراتي است که جبرانش ساده نيست . همين موضوع باعث شد تا با تعمق بيشتري به موضوع پرداخته شود . در اين مجال ابتدا به دلايل و چرايي اين اتفاق مي پردازيم . براستي چه عواملي موجب بروز اين حادثه در بندرعباس شد .(عوامل محيطي و زيستي ، روان شناختي و فرهنگي ) فقر مزمن تحت تاثير بيکاري يکي از عوامل قلمداد مي شود به نحوي که بيشتر مصرف کنندگان مشروبات دست ساز واقعه اخير يا بيکار بوده  يا مشاغل کاذب داشته اند . آلودگي محل زندگي از عوامل ديگري است که بايد به آن اشاره شود . مناطق حاشيه اي شهر مامن زيست مسمومين مي باشد که وجه مشترک چنين محلاتي ، فقر مطلق ، آسيب هاي اجتماعي خانواده هاي آشفته ، خشونت ، اعتياد و …… مي باشد . فقر کسب لذت علت ديگر گرايش است .  استفاده از مشروبات الکلي بعنوان گريز گاهي براي مصرف کنندگان است که حال خويش فراموش کنند  به قيمت پايين و سهل الوصول بودن دسترسي به مشروبات الکلي دست ساز  بدون توجه يا بدون اطلاع از عوارض آن هم بايد اشاره کرد . قيمت اين نوع مشروبات يک چهارم مشروبات الکلي وارداتي است .طبيعتا وقتي دسترسي به آن کمتر از 15دقيقه و با قيمت بسيار پايين  باشد . بايد شاهداقبال مصرف کنندگان واز سويي طمع ورزي بيشتر سازندگان مشروبات الکلي به منظور کسب سودهاي آنچناني باشيم . (لذا تسلط فايده بر هزينه سازندگان را ترغيب مي کند تا هزينه و عواقب آن را به جان بخرند )مشروباتي که بنا به تحقيقات اداره کل اجتماعي و فرهنگي استانداري هرمزگان  از موادي همچون الکل سفيد ، ترامادول و ديازپام ساخته مي شوند . در استان هرمزگان مصرف کنندگان بيشتر  در گروه الکلي هاي تفنني ،فرصت طلب يا الکلي هاي روحي رواني قرار مي گيرند .مصرف کنندگان تفنني در موقعيتي که جاي مناسب پيدا کنند مثل دورهمي هاي دوستانه ، عروسي ، مسافرت و… تمايل به مصرف دارند . قطعا اگر درماه محرم قرار نداشتيم ميزان مسمومين به بيش از دو تا سه برابر مي رسيد .الکلي هاي روحي رواني افرادي هستند که از تعدي ، ظلم ، بدبختي يا بواسطه ازبين بردن حجب و حيا براي فحاشي و منازعه با مردم به مصرف مشروبات روي مي آورند. بهرحال اين شرايط پيش آمد ودرسطح استان اقدامات خوبي انجام شد به گفته مديرکل اجتماعي و فرهنگي استانداري ،در کوتاه ترين زمان ممکن اقداماتي از قبيل آماده باش مراکز درماني ، اورژانس ، تشکيل کميته بحران در دانشگاه علوم پزشکي ، اطلاع رساني گسترده توسط رسانه هاي جمعي ،ورود مراجع قضايي وضابطين در دستگيري فوري سازندگان و توزيع کنندگان  ،طرح موضوع در جلسه شوراي تامين و برگزاري نشست هاي فوق العاده کارشناسان واقدامات ديگر دردستورکار قرار گرفت . حسين اخلاقي پور برنامه هاي اجرايي در استان را تشريح کردو گفت ايجاد وحدت رويه و پيگيري سند مقابله با مشروبات ، همکاري جدي با معاونت پيشگيري ، تقويت انجمن (AA)،انجام پژوهشهاي مختلف و بررسي علل و عوامل گرايش به سوءمصرف مشروبات الکلي ، تدوين طرح راه اندازي کلينيک ترک اعتياد به مشروبات الکلي ، اجراي برنامه هاي فرهنگي در دستور کار قرار دارد . امااين واقعه زنگ خطر جدي را بصدا درآورد . آمار کشفيات از سال 1390تاکنون چه وضعيتي دارد ؟اگر روند افزايشي بوده است بايد جدي تر به مسئله نگاه کرد . نگران کننده تر اينکه عمده مصرف کنندگان مشروبات الکلي دست ساز هرمزگاني جوانان 18تا 34سال بوده اند .اين بدان معناست که جوانان درمعرض آسيب جدي هستند و متوليان بايد همانطور که به مسئله مواد مخدر توجه ميشود به موضوع الکليسم هم توجه داشته باشند ، شرب خمر هرچند در جامعه ما تابو است اما بايد زمينه براي آگاهي بخشي به جامعه فراهم آيد طبيعتا اگرمصرف کنندگان اطلاعات لازم را درصورت سوءمصرف داشتند آمار صدمه ديدگان بسيار کمتر مي شد .

سم شناسان معتقدند در مشروبات الکلي تقلبي ميزان متانول بيش از حد مجاز است که بر روي کل سيستم بدن انسان تاثير مخرب مي گذارد.با مصرف مشروبات الکلي، متانول در بدن متابوليزه مي شود و مواد سمي توليد مي کند  که باعث اختلالات چشمي، کوري، اسيد دوز متابوليک، اختلالات الکتروليتي در بدن، تشنج، نارسايي کليه و در نهايت بر روي کل بدن تاثير مي گذارد و حتي موجب مرگ مي شود. اگر آگاهي بخشي مي شد با يک آزمايش ساده  وريختن چند قطره عرق سگي درون يک قاشق و آتش زدن آن مي توانست براحتي از رنگ آتش آن دريابد که الکل مصرفي متانول است يا اتانول ؟رنگ زرد آتش نشان دهنده ترکيب مشروب با الکل متانول و رنگ آبي نشانه استفاده از اتانول در مشروبات دست ساز است . يا براي مهار متابوليسم متانول از اتانول براي درمان استفاده مي شود .از دهه 40در آمريکا از اتانول به عنوان آنتي دوت مسموميت با متانول بکار رفته است . بر اساس گزارشهاي موردي درمان با اتانول از ناهنجاريهاي چشمي ،اسيدوز متابوليک و شکاف آنيوني در بيماراني که با HP نرمال و غلظت بالاي متانول و اتانول مراجعه مي کنند پيشگيري مي کند . قطعا اين موارد در تخصص نگارنده نيست و کارشناسان علوم پزشکي و متخصصين سم شناسي بايد در اين زمينه ورود کنند و آگاهي هاي لازم را بدهند اما نگارنده بر اين باور است که در آگاهي رساني بايد تابوها را کنار زد . ما در زمينه بيماري HIVهم دچار همين رفتار شديم و همين تابوها موجب شد .که علل شيوع از استفاده از سرنگ مشترک به سمت روابط جنسي سوق يابد . بايد الکليسم ها به عنوان بيمار نگريسته شود بيمار اجتماعي رواني که بايد به درمان آن توجه نمود . واقعا اين پديده يک هشدار جدي است . در جوامعي که اشتغال هست ،آسيب هاي اجتماعي کمتري وجود دارد . اگر زمينه اشتغال فراهم آيد طبيعتا با اين پديده ها براحتي مي توان مقابله کرد . اگر تفريحات متنوع وجود داشته باشد شک نکنيد که گرايش به مشروبات الکلي و مواد مخدر هم کاهش مي يابد . محققين بايد ورود پيدا کنند و اين مسايل را بطور جدي بررسي نمايند . وقتي رئيس‌کل دادگستري استان هرمزگان از توقيف يازده فروند لنج مملو از مشروبات الکلي در آب‌هاي ساحلي استان هرمزگان طي سه ماه اخير، خبر مي دهد به معناي اينست که بدليل  گستردگي سواحل  بايد نيروهايي درياباني و مرزباني به لحاظ امکانات لجستيکي ونظامي تقويت شوند . قانون مجازات اسلامي در ماده 265 قانون مجازات اسلامي به روشني حکم مصرف کنندگان را تعيين کرده است .در ماده 703ق م ا نحوه برخورد با سازندگان و فروشندگان به روشني آمده است . اما در کنار اجراي قانون اصل مهم پيشگيري با اتخاذ راهکارهاي صحيح بايد در دستور کار قرار گيرد . اميدواريم که اين حادثه هم جامعه را بيدار کرده باشد و هم عزم متوليان را در کاهش آسيب هاي ناشي از سوءمصرف جزم نمايد.